Hayıt bitkisine en yaygın olarak Anadolu’nun sıcak bölgelerinde, özellikle Akdeniz, Karadeniz, Güney Anadolu ve Batı Anadolu’nun kıyı kesimlerinde nehir ve dere yataklarında sıkça rastlanır. Genelde 1 ile 3 metre bazen de 5 metreye kadar boylanabilen, aromatik çalımsı bir bitkidir. Dağınık tepeli ve gevşek yapılı bitkinin yapraklarının üst yüzü yeşil, alt yüzü gri-yeşil renkli ve beyaz tüylüdür. Haziran- Eylül ayları arasında soluk pembe, mor veya mavi çiçekler açan bitki kışın yapraklarını döker. Kırmızı küre şeklinde 3 ile 4 milimetre çapındaki meyveleri kokulu ve acımsıdır. Işık haslığı yüksek boyarmadde içerir.
Tarihçe
Erkeklik hormonunu köreltmesinden dolayı eskiden papazlar ve keşişler tarafından yenildiği söylenmektedir. Bu nedenle İngilizcede “Monk’s pepper tree” (keşişin biber ağacı) olarak adlandırılmıştır.
Anadolu’da geçmişte boya bitkisi olarak kullanılmıştır. Günümüzde de yetiştiği bölgelerde yün boyamacılıkta kullanılmaktadır.
Boyama işlemi
Bitkinin kurutularak öğütülmüş çiçekleri ve taze yaprakları ile mordanlı boyama yöntemiyle yapılır.